Het is alweer een jaar geleden dat ik een oproep deed om kleding van Hirsch & Cie Amsterdam te vinden. Naar aanleiding daarvan vond ik onder andere catalogi en een hoed van Hirsch & Cie Bruxelles. Ook wist ik de hand te leggen op twee catalogi van een andere Amsterdamse winkel, namelijk Metz & Co, uit 1912. Net als Hirsch was Metz & Co een joods bedrijf dat zich richtte op luxeproducten. Waar Hirsch zich echter vooral op kleding en aanverwante producten richtte, verkocht Metz naast kleding, stoffen en hoeden ook meubels en kunstnijverheidproducten.
Geschiedenis
De oorsprong van Metz & Co lag al in de achttiende eeuw, toen de uit het Franse Metz afkomstige Moses Samuels met de handel in luxe stoffen begon. Hij veranderde zijn naam in Moses Samuels Metz en vanaf het einde van de negentiende eeuw heette de zaak Metz & Co., hoewel de firma inmiddels werd geleid door familieleden met een andere naam.
In 1896 werd Joseph de Leeuw (1872-1944) mede-vennoot van Metz & Co, om vervolgens in 1910 de enige directeur en eigenaar van het bedrijf te worden. Hij was van groot belang voor Metz doordat hij moderne ontwerpers als Le Corbusier en Mies van der Rohe aantrok. Bovendien liet hij in 1933 op het dak van het gebouw een door Rietveld ontworpen koepel neerzetten. Daarin stelde hij de inmiddels klassieke buismeubelen van Gispen tentoon. Ook vroeg De Leeuw kunstenares Sonia Delaunay stoffen te ontwerpen voor Metz.
Joseph de Leeuw werd tijdens de Tweede Wereldoorlog gedeporteerd naar concentratiekamp Theresiënstadt, waar hij in 1944 stierf. Zijn zoon nam na de oorlog de leiding over Metz over. Hij verkocht de zaak in 1973 aan Liberty in London. Vervolgens kwam Metz in handen van verschillende eigenaren, om uiteindelijk in 2013 de deuren te sluiten.
Liberty
Joseph de Leeuw ging niet alleen samenwerkingsverbanden aan met Rietveld en Sonia Delaunay. Ook wist hij voor Metz als eerste zaak buiten Engeland het recht voor de alleenverkoop van de stoffen en kleding van Liberty & Co te verwerven. Liberty was in 1875 opgericht en werd vooral bekend vanwege de zijden stoffen, meubels en kunstnijverheidsproducten naar ontwerp van kunstenaars van de Arts & Crafts movement. Bovendien wist het reformjurken – sluik vallende jurken waaronder geen korset werd gedragen – populair(der) te maken.
Tot de jaren twintig was er sprake van een innige band tussen Metz en Liberty. Ook in de catalogi uit 1912 toonde Metz japonnen, blouses en hoeden ontworpen door Liberty & Co. “Een fraaie collectie van de laatste modellen van dag- en avondjaponnen, tea gowns, mantels, mantelpakken, en schilderachtige en modieuze hoeden, ontworpen door Liberty & Co.” schreef het bedrijf op de eerste pagina. Daarbij werd nadrukkelijk vermeld dat de modellen elders niet verkrijgbaar waren en dat Metz & Co de “eenige vertegenwoordigers voor Nederland en koloniën” waren.
Vervolgens tonen de catalogi getekende zwart-wit illustraties van Gibson girlachtige vrouwen. De modellen hadden namen als Janet, Linda en Helen. Prijzen varieerden van f 1,50 (ongeveer € 10.62 in 2015) voor een hoed tot f 120,- (ongeveer € 1 275,- in 2015) voor japon Norma. De illustraties zijn weinig gedetailleerd en niet gekleurd, waardoor het voor een moderne toeschouwer moeilijk is een idee te krijgen van de kledingstukken. Gelukkig waren in de catalogus met voorjaar- en zomermodellen kleine stoffenstalen geplakt. Op deze wijze kreeg de klant toch een idee van hoe de stoffen er in het echt uitzagen.
Meer lezen en zien?
- Annemarie den Dekker e.a., Modepaleizen in Amsterdam 1880 – 1960 (Amsterdam 2007)
- Petra Timmer, Metz & Co. De creatieve jaren (Rotterdam 1995)
- Kijk voor meer foto’s van de catalogi op mijn Facebookpagina.
