Onlangs kreeg ik een prachtig cadeau, namelijk een bouclé jasje met bontkraag dat in de jaren ’60 gekocht is bij Hirsch & Cie Amsterdam. Behalve het label van Hirsch in de nek van het jasje, bevat het kledingstuk nog een label. In de voering van het voorpand is een crèmekleurig label bevestigd, waarop met zwart garen een logo en de tekst Masterhand is geborduurd.
‘Verrukkelijke, losse tweeds’
Wanneer ik Masterhand intyp in het zoekveld van Delpher, krijg ik slechts 9 resultaten in historische kranten. De meeste daarvan blijken niet relevant te zijn, maar één is dat wel. Het gaat om een artikel in de Nieuwe Eindhovense Krant van 3 maart 1964 over een modeshow bij Maison Van Berkel. Na bespreking van ‘het’ kledingstuk van Van Berkel – een ‘pretentieloos voorjaarspakje’ met een rechte rok en een recht jasje met soms hier en daar wat klepjes of opgestikte zakken – schrijft de dienstdoende journalist:
Tweede troef in de collectie waren de mantels. Er was een aantal Zweedse modellen (Masterhand) gemaakt uit verrukkelijke, losse tweeds.
Dat is alles wat over Masterhand wordt vermeld. Vervolgens gaat de journalist verder over Nederlandse mantels, ‘één typisch nieuwtje’ – een zwart namaakreptiel – en het hoogtepunt van de avond, namelijk de vrijetijdskleding.
Dossier in Brits archief
Ik weet nu dus dat Masterhand een Zweeds merk is. Daarom typ ik ‘Masterhand Zweden’ in het zoekvak van Google. Er komen vooral herenkostuums tevoorschijn, en dat is helaas niet wat ik zoek. Gelukkig levert de Engelse zoekterm ‘Masterhand Sweden’ meer op. Er komt een beschrijving van ‘Masterhand A/B Sweden’ tevoorschijn in de Britse National Archives. Eén probleem: dit record is niet beschikbaar, omdat het wordt beheerd door Wiltshire and Swindon History Centre. En de online catalogus daarvan beschikt momenteel (nog) niet over digitale afbeeldingen of documenten.
Omdat Wiltshire voor mij niet om de hoek is, neem ik contact op met het History Centre. Zij kunnen voor mij scans maken van het betreffende records en die per digitale post naar mij opsturen. Het blijkt vooral te gaan om facturen en brieven van en aan Samuel Salter & Co., een fabrikant van wollen stoffen uit Trowbridge. Het enige wat ik hieruit kan afleiden over de geschiedenis van Masterhand is dat het bedrijf zaken deed met Samuel Salter & Co. en wollen stoffen inkocht in het Verenigd Koninkrijk.
Nordiska Museet
Behalve in The National Archives kom ik Masterhand of Sweden ook tegen in het digitale museum van het Nordiska Museet. Dit is naar eigen zeggen het grootste cultuurhistorisch museum van Zweden met verhalen over het leven en de mensen in Zweden. De zoekterm ‘Masterhand’ in het digitale museum levert 28 resultaten op. Helaas zijn de beschrijvingen in het Zweeds, en omdat ik die taal niet echt machtig ben haal ik de tekst door Google-translate. Dit is niet optimaal, maar het is beter dan niets.
Het blijkt te gaan om kostuums op maat en in halffabrikaat, die nog niet in elkaar zijn gezet. Ook bevat de collectie van het museum een korset, een rits, clichés voor drukwerk en ringbanden met modelschetsen en bijbehorende stoffenmonsters. Aanvullende informatie over de geschiedenis van Masterhand bieden de beschrijvingen van de objecten niet.
Nog veel onduidelijk
Ik stuur daarom een mail naar het Nordiska Museet, waarop ik antwoord krijg van de modeconservator Leif Wallin. Hij geeft aan dat Masterhand geen groot bedrijf was en dat de geschiedenis ervan nog niet is geschreven. Volgens documentatie van het museum stichtte Jöns Ohlsson in 1887 een kledingbedrijf in de Zuid-Zweedse stad Malmö. Het was zijn zoon Edvin Ohlsson die Masterhand oprichtte in 1938, aldus de documentatie. Online wordt echter gesproken over 1924 als oprichtingsjaar, en Wallin denkt dat dat klopt.
Het bedrijf maakte voornamelijk mantels en kostuums voor zowel mannen als vrouwen. Masterhand of Sweden was waarschijnlijk één van hun merknamen, die werd gebruikt rond 1970. In 1971 kocht ene Lars Thulin het bedrijf, dat fuseerde met korsettenfabrikant Spirella. Toevalligerwijs werden de korsetten van Spirella ook bij Hirsch verkocht, zo blijkt uit catalogi en reclamemateriaal. Na de fusie of overname heette het bedrijf nog een tijdlang Spirella-Masterhand. In 1974 was het bedrijf echter niet langer winstgevend en sloot het de deuren. Op dat moment had Masterhand ongeveer 175 werknemers. De naam Spirella-Masterhand werd later nog gebruikt door een financieringsmaatschappij die niets met kleding van doen had.
Wie weet meer?
Hier stopt mijn spoor voorlopig. Daarom wil ik via deze weg graag een oproep doen: wie weet meer over het Zweedse merk Masterhand? Ik hoor het graag via het contactformulier op deze site, of via info@hautehistoire.nl.
