Het is 1965. De jonge Franse actrice Cathérine Deneuve wordt uitgenodigd bij de Britse koningin. Daarvoor heeft zij (uiteraard) een nieuwe jurk nodig, want niets in haar garderobe is geschikt voor deze belangrijke gebeurtenis. En zo komt Deneuve terecht bij Yves Saint Laurent, de ontwerper die in 1961 zijn eigen modehuis heeft opgericht. Het is een match made in heaven, of ‘une histoire d’amour’ zoals Museum No Hero in Delden het noemt. Na die eerste jurk volgen namelijk nog vele andere creaties van Saint Laurent voor Deneuve, zo’n 130 (!) in totaal.
Fast forward naar 2019. Op een veiling bij Christies verkoopt Cathérine Deneuve 129 van de kledingstukken die Yves Saint Laurent voor haar ontwierp. De actrice doet de kledingstukken van de hand na de verkoop van haar droomkasteel. In haar nieuwe onderkomen is geen plaats meer voor haar enorme garderobe. De veiling levert meer dan 1 miljoen dollar op. Topstuk is een op maat gemaakte damessmoking, waarvoor maar liefst 20.000 euro wordt betaald – een recordbedrag.
Mantelpak met een print van bougainville
Geert Steinmeijer, zakenman en kunstverzamelaar, koopt 20 stukken van Yves Saint Laurent uit de collectie van Deneuve. De peperdure Le Smoking, zoals de damessmoking van Saint Laurent wordt genoemd, is er niet bij. Wel een mantelpak met een print van bougainville, dat de actrice droeg tijdens de Golden Globes-awards in 1993. Of een roze satijnen mantelpak, dat zij aantrok naar een liefdadigheidsgala op Wereldaidsdag in 1991. Een blauwe avondjurk van crêpe zijde, waarin Deneuve een galadiner van Koning Mohammed VI van Marokko bijwoonde. En een zwart fluwelen avondjurk, die zij droeg naar de sluitingsceremonie van het filmfestival in Cannes in 2000.
Al deze kledingstukken zijn nu te zien in de tentoonstelling ‘Yves & Catherine: une histoire d’amour’ in Museum No Hero, het particuliere museum van Steinmeijer. Daarnaast is er ook een aantal bruiklenen uit andere musea te bewonderen. Zo is een Mondriaanjurk geleend van het Rijksmuseum, die Saint Laurent ontwierp in opdracht van Barones Gabriëlle van Zuylen van Nijevelt. Het is een uniek exemplaar, omdat het de enige bekende Mondriaanjurk is met een geel schoudervlak.
‘Chanel freed women, I empowered them’
Le Smoking is er ook, als bruikleen van Modemuseum Hasselt. Yves Saint Laurent ontwierp de damessmoking in 1966, compleet met cummerband en strikje. De schok bij het modepubliek was destijds groot. Eén van de meest mannelijke kledingstukken voor vrouwen, dat kón toch niet?! Waar het tegenwoordig heel normaal is dat vrouwen broeken dragen, was dat lange tijd zelfs verboden. Pas in 2013 (!) werd in Parijs een wet afgeschaft die vrouwen verbood broeken te dragen.
‘Chanel freed women, I empowered them’, valt dan ook te lezen op één van de muren in Museum No Hero. Op deze uitspraak van Yves Saint Laurent valt wel het één en ander af te dingen. Geen enkele ontwerper is in zijn of haar eentje verantwoordelijk voor de bevrijding of versterking van vrouwen. Al in de negentiende eeuw beïnvloedde het mannenpak kledingstukken van vrouwen. En ook in de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw droegen artistieke vrouwen al mannenpakken. Denk bijvoorbeeld aan de foto’s van actrice Marlene Dietrich uit die tijd.
De grote verdienste van Yves Saint Laurent is dat hij de smoking voor dames heeft verfijnd. De snit van het pak van Saint Laurent is perfect toegesneden op het vrouwenlichaam. Het is krachtig, omdat het mannelijk is, maar tegelijkertijd sexy, zeker wanneer er niets onder gedragen wordt. Daarnaast is de damessmoking makkelijk, flatterend en leeftijdsloos. Geen wonder dat het zo’n succes is geworden.
De sfeer van de Jardin Majorelle
Yves Saint Laurent mag dan één van de belangrijkste modeontwerpers van de twintigste eeuw zijn, zijn leven was niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Tijdens de Algerijnse onafhankelijkheidsoorlog (1954-1962) wordt hij opgeroepen voor militaire dienst. Dit leidt tot zijn eerste zenuwinzinking en een opname in een psychiatrisch ziekenhuis. De rest van zijn leven blijft Saint Laurent kampen met depressies, die hij met drank en drugs te lijf probeert te gaan. Ook voelt hij zich regelmatig genoodzaakt om de rust op te zoeken in zijn huis in Marrakesh.
De sfeer van Marrakesh wordt ook in Museum No Hero opgeroepen. Eén ruimte is omgetoverd in de sfeer van de Jardin Majorelle. Op de vloer staan cactussen, banken zijn bekleedt met kussens en textiel in Marokkaanse prints en op tafel staan een gevulde fruitschaal en karaffen. Door middel van kruiden is zelfs de geur van Marrakesh gereproduceerd. Een leuk detail, want geur is iets waar vaak weinig aandacht voor is in musea. Op deze wijze prikkelt de tentoonstelling bijna alle zintuigen. Bijna, want de prachtige kledingstukken mag je uiteraard niet aanraken. Wel zijn er een paar stofjes waaraan je als bezoeker mag voelen, maar dat is slechts een schrale troost…
De tentoonstelling Yves & Catherine. Une histoire d’amour is tot en met 5 januari 2020 te zien in Museum No Hero, Hengelosestraat 2/4 in Delden.
