‘Wat roept jou?’ Dat staat op een steen, die aan de voet van een boom ligt in de tuin van het Dominicanenklooster in Huissen. Erboven hangt een gedicht van Floortje Agema, met daarin onder andere deze passage:
In de diepste stilte klinkt
Helder en krachtig
De stem die alles zegt
Zonder twijfel of reserve
Spreekt je bron en je beweging
Zuiver en oprecht
(Uit: Floortje Agema – Wat roept jou?)
In juli was ik voor een schrijf- en stilteretraite van Geertje Couwenbergh in het klooster in Huissen. Ik dacht dat ik daar was om tot rust te komen en weer meer met schrijven bezig te zijn, in voorbereiding op de specialisatie familieverhalen aan de Schrijversacademie. Daar begon ik twee jaar geleden al eens aan, maar door de ziekte en het overlijden van mijn vader lukte het mij niet die af te maken – het was destijds te confronterend. Na de dood van mijn vader had ik voor het eerst een writer’s block. Zelfs in mijn dagboek schrijven lukte niet, iets wat ik nooit eerder had meegemaakt. Ook nu vind ik het nog spannend om mij weer op mijn familiegeschiedenis te storten en een schrijf- en stilteretraite leek mij een goede voorbereiding.
Dat was het ook, maar op een geheel andere wijze dan ik mij voor mogelijk had gehouden. In de stilte sprak namelijk mijn diepste stem, zoals in het gedicht van Agema. En die zei mij dat ik hier was om in alle rust te rouwen. Ik stapte eindelijk uit de achtbaan waarin ik mij de afgelopen twee jaar heb bevonden. Er was ruimte om stil te staan, te voelen, mijn beide voeten op de grond, mijn hart wijd open. En daar leerde ik veel van.
Schrijven vanuit je hart
Geertje Couwenbergh is een leerling van Natalie Goldberg, de auteur van Schrijven vanuit je hart, en leert ons om te schrijven vanuit het principe van schrijfbeoefening. Dat houdt in dat je 10 minuten lang zonder nadenken je pen over het papier laat voortbewegen en opschrijft wat er in je opkomt. Veel mensen – ook ik – hebben de neiging om vooral tweede en derde gedachten op te schrijven, maar na 10 minuten zijn die gedachten op en kom je bij de kern, wat er echt in je omgaat. We schrijven over wat we herinneren. Wat we ons niet herinneren. En wat ons lichaam zich herinnert. Op één of andere manier lijken al mijn teksten over mijn vader te gaan.
Stilte kent geen oordeel en emoties mogen er zijn
Schrijven leer je volgens Couwenbergh niet alleen door woorden op papier te zetten, maar ook door te lezen. En hardop voor te lezen, zodat je je eigen stem letterlijk leert kennen. Doodeng vind ik dat en ik durf in eerste instantie mijn teksten nog niet te delen met de andere deelnemers. Ik schrijf weliswaar veel voor mijn werk, maar dit is anders. Deze teksten zijn zo persoonlijk. Wat zouden anderen daarvan vinden? Wat als ik moest huilen? Ik houd mijn teksten nog even voor mijzelf. Misschien durf ik later wel voor te lezen.
Al snel blijkt mijn angst ongegrond. Andere deelnemers laten hun emoties ook gewoon de vrije loop. Dat mag. Doordat wij niet inhoudelijk mogen reageren op elkaars teksten, is er geen oordeel. In de stilte tussen ons ligt juist verbondenheid en respect verscholen. In de dagen die volgen maken mijn verdriet en angst steeds meer ruimte voor liefde en compassie. Langzaam maar zeker durf ik ook mijn eigen teksten voor te lezen. Eerst naar aanleiding van ‘eenvoudige’ schrijfingangen, die minder persoonlijk lijken, maar later ook over mijn vader.
Verbinding
De vierde dag is de dag van de visioenen. Tijdens de schrijfsessie in de ochtend vraagt Geertje ons om vandaag iets te doen waarvoor we zijn gekomen. En hoewel dit officieel een schrijfretraite is, hoeft het niet iets met schrijven te maken te hebben. Ik weet meteen wat ik ga doen. Een dag eerder zat ik huilend in de kerkbanken, omdat ik geen lichtje durfde op te steken voor mijn heit en beppe. Ik neem mij voor om dat vandaag alsnog te doen. Dit is waarvoor ik ben gekomen. Dit is wat mij roept. Terwijl ik in de kapel van het klooster bij het grote houten Mariabeeld zit en ik de vlammetjes van de kaarsen zie flakkeren, voel ik een last van mijn schouders vallen. Ik voel mij weer verbonden met mijn heit en beppe, maar ook met de natuur en alles om mij heen. Dat is zo’n bevrijdend gevoel dat ik tot mijn eigen verbazing later op de dag mijn hand opsteek wanneer gevraagd wordt wie een samenwerkingssessie wil leiden.
Persoonlijke stukken
Heb ik dan alleen op persoonlijk vlak iets geleerd van de schrijf- en stilteretraite? Nee, dat is zeker niet zo. Ook op het gebied van schrijven was de retraite zeker waardevol. Aanvankelijk vond ik het moeilijk om tien minuten te schrijven zonder na te denken. Ook durfde ik niet voor te lezen wat ik schreef. Maar in de loop der dagen stelde ik mij steeds meer open. Ik leerde mijn eigen stem kennen, letterlijk. Hij klonk nog wat onwennig, maar dankzij de stilte hoefde ik niet bang te zijn voor negatieve reacties. Dat maakte het een stuk makkelijker om mijn diepste zielenroerselen prijs te geven aan het papier. Ik ben niet meer bang om persoonlijke stukken te schrijven en voor te lezen. Ik kan een schrijf- en stilteretraite dan ook van harte aanbevelen voor iedereen die dit ook wil.
Nu moet ik doorpakken. Die pen moet blijven bewegen. Zodat ik echt leer schrijven vanuit mijn hart.
