Het was wel even schrikken toen ik het pakketje uitpakte dat ik onlangs ontving. Zo op het eerste gezicht leek het een roze satijnen lap te bevatten, waarin schots en scheef een te grove moderne rits was genaaid. Het bleek een soort bandeautop te zijn, waar aan de onderkant nog een rand was aangezet in een roze stof die net iets anders van kleur en structuur was dan het origineel. Bovendien was het borduursel op de voorkant sleets, met veel losse draadjes en verdwenen versieringen. Dat ik de top toch kocht – voor een schappelijke prijs, anders had ik het niet gedaan – kwam doordat deze een label van Hirsch & Cie Amsterdam had.
Bedjasje
Ooit had ik de mogelijkheid om een geverfd bedjasje van Hirsch & Cie Amsterdam over te nemen. Dat deed ik toen niet, omdat ik alleen originele kledingstukken wilde, en dat was dit bedjasje niet meer. Nu heb ik er spijt van dat ik niet ben ingegaan op het aanbod. Oude kledingstukken die niet meer origineel zijn namelijk ook interessante onderzoeksobjecten. Ze vertellen het verhaal van een kledingstuk, van oorspronkelijke vervaardiging tot slijtage en aanpassing. Ik wilde niet weer dezelfde fout maken als bij het bedjasje. Daarom kocht ik de roze ‘top’ van Hirsch.
Het was het borduursel dat in eerste instantie mijn aandacht trok. Dat was wel erg interessant. Ik had nog geen kledingstuk van Hirsch met een dergelijk borduursel in mijn collectie. Het is een borduursel in fantasiepatroon, versierd met pailletten en kralen. Helaas is het borduursel niet meer intact. Hier en daar laten de pailletten en kralen los, of zijn ze al verdwenen. Ik vraag mij af of het zo bedoeld is. Zouden de pailletten en kralen origineel zijn, of zijn ze misschien later op de stof genaaid?
Bijzondere binnenkant
Nu ik de top daadwerkelijk voor mij heb liggen, zijn er ook andere kenmerken die opvallen, met name aan de binnenkant van de constructie. De top wordt aan weerszijden verstevigd door baleinen, waarvan één in de voering is verwerkt, terwijl de ander (naast de lelijke rits) in een nieuw omhulsel is genaaid.
Het is goed mogelijk dat dit kledingstuk oorspronkelijk op maat werd gemaakt. Maatkleding was namelijk tot diep in de jaren ’20 en ’30 van de vorige eeuw de core business van Hirsch. In dat geval was de top waarschijnlijk bedoeld voor een vrouw met vrij kleine borsten. Haar coupe is zeer zorgvulding in de top genaaid, zoals aan de binnenkant te zien is.
Lijfje van een japon?
Ongetwijfeld was het oorspronkelijke kledingstuk niet bedoeld als bandeautop. Dat lijkt mij iets te losbandig voor de chique clientèle van Hirsch & Cie Amsterdam en de periode waarin het modehuis bestond (1882 – 1976). Bovendien is aan de onderkant een rand in lichtroze satijn aan de top genaaid. Dat is niet erg netjes gedaan – vlak boven de rand zijn nog de gaatjes van het oorspronkelijke stiksel zichtbaar. Zou de top ooit het lijfje van een japon zijn geweest, waarbij een rok aan het stiksel was bevestigd? En hoe zag die oorspronkelijke japon er dan uit? Met een lange, korte, strakke of wijde rok? Zaten er ook nog mouwen aan bevestigd of was het een strapless japon? Of zaten er misschien dunne of juist brede schouderbanden aan de top bevestigd? Dat blijft gissen.
Nieuwe functie
Ook blijft het waarschijnlijk een raadsel wie dit kledingstuk zo heeft verminkt. Als student was ik dol op verkleedfeestjes. Ik kocht menig tweedehands kledingstuk in de kringloopwinkel en deinsde er niet voor terug om de schaar in mijn verkleedkleren te zetten, om het kledingstuk aan te passen aan het thema. Wellicht is ook deze top een creatie van een student, die een kledingstuk nodig had voor een feestje? Een modestudent zal het wel niet zijn geweest, gezien het overduidelijke gebrek aan naaitechniek bij de rits en de stoffen aanzet aan de onderkant.
Als ik zo’n kledingstuk zie als dit breekt mijn hart een beetje, omdat het getuigt van weinig respect voor modehistorie en ambacht. Tegelijkertijd is het mogelijk dat de top juist bewaard is gebleven, omdat deze een nieuwe functie heeft gekregen. Zo zijn er veel meer kledingstukken die de tand des tijds hebben doorstaan, doordat zij bijvoorbeeld in de verkleedkist zijn beland. Van een japon van de Britse koningin Elizabeth I werd een altaarkleed gemaakt, waardoor het bewaard bleef. Misschien moeten we de persoon die de top een tweede leven gaf daarom wel bedanken?
