Eeuwenlang lag een bundeltje kleding in het slib van de Waddenzee, totdat duikers het in augustus 2014 (letterlijk) boven water haalden. Het bleek te gaan om een uiterst zeldzame garderobe uit de Gouden Eeuw (1600-1700), die gezien de omstandigheden zeer goed bewaard was gebleven. Dit kan gerust een wonder worden genoemd. Zand en zee vormen namelijk niet de beste omgeving voor de conservering van textiel, zoals vorige week bleek tijdens een bijeenkomst van de erfgoedpartners over het behoud van beheer van textiel.

Deze bijeenkomst vond plaats in Museum Landgoed Verhildersum. Dit was de perfecte plek hiervoor, omdat Verhildersum een grote en bijzondere verzameling Groninger klederdracht in de collectie heeft. Bovendien is het textieldepot recentelijk vernieuwd, waardoor het klimaatbeheer helemaal up to date is en de luchtvochtigheid en temperatuur digitaal en op afstand kan worden gecontroleerd en geregeld. Wat een luxe!

Verhildersum Groninger Dracht meets Fashion Tech

De vraag hoe je textiel het beste kunt bewaren en schade aan de collectie kunt voorkomen stond centraal tijdens deze bijeenkomst. Net als papier is textiel heel kwetsbaar en kan het makkelijk scheuren, breken, uitdrogen en verkleuren wanneer het niet in de juiste omstandigheden wordt bewaard. Daarnaast vinden veel insecten en knaagdieren het een lekker hapje – iedereen kent wel de verhalen van gaatjes door (larven van) motten. En wat te denken van zilvervisjes of muizen die graag een nestje bouwen in een oude hoed of pet?

Hoe kunnen erfgoedinstellingen voorkomen dat hun textielcommissie uitdroogt, verpulverd, scheurt, breekt, verkleurd of aangevreten wordt? In haar lezing gaf Franjola van Hellemond van de erfgoedpartners onder andere de volgende tips voor de omgang met textiel:

  • Juiste luchtvochtigheid
  • Juiste temperatuur
  • Afsluitbaar depot
  • Goed opbergen
  • Goede ventilatie
  • Niet teveel spanning op de textiel
  • Voorzichtig hanteren
  • Regelmatig controleren

Verhildersum Maartje Dijkstra Fashion Tech

Na de lezing vertelden de leden van de textielcommissie van Verhildersum over de wijze waarop zijzelf met hun collectie omgingen. Zij gebruiken onder andere speciale opgevulde kleerhangers, die voldoende ondersteuning bieden en smal genoeg zijn voor de schouders. Liggende stukken worden opgeborgen in zuurvrije dozen van verschillende grootte, met zuurvrij papier tussen de verschillende delen om beschadigingen te voorkomen. Tussen vouwen worden ook rolletjes zuurvrij papier gelegd, zodat harde vouwen niet voorkomen en er niet teveel spanning op de stof komt te staan. De textiel wordt gemerkt door middel van zowel een etiket aan de binnenkant van de linker schouder als een hangend label aan de kleerhanger, zodat het kledingstuk gemakkelijk weer op de juiste plek kan worden teruggehangen na onderzoek of expositie.

Wanneer kleding tentoongesteld wordt gebruikt de textielcommissie poppen die bijgesneden kunnen worden. Oude kleding past namelijk nooit op moderne paspoppen, omdat de tailles en schouders veel smaller waren dan tegenwoordig. Bijsnijden is daardoor absoluut noodzakelijk. Van Jacoba de Jonge leerden de leden van de textielcommissie dat zij beter teveel dan te weinig konden bijsnijden, want zoals Franjola van Hellemond in haar lezing ook al aangaf mag er niet teveel spanning op de kleding komen te staan. Wanneer er toch teveel weggesneden is kan de ruimte altijd weer opgevuld worden met zacht materiaal zoals fiberfill of zuurvrij papier. Verder maakt de textielcommissie geen gebruik van gewone spelden, maar van zeer dunne ‘insectenspelden’, waarmee onder andere vlinderverzamelingen worden aangelegd. Ook dit heeft weer te maken met het beperken van de spanning die op de stof komt te staan.

Verhildersum Groninger klederdracht Verhildersum Groninger Dracht

Tenslotte brachten we een bezoekje aan de tentoonstelling ‘Groninger Dracht meets Fashion Tech’, waarin geprobeerd werd een link te leggen tussen de vernieuwingen in de Groninger klederdracht in het midden van de negentiende eeuw en de huidige 3D-geprinte kledingstukken van ontwerpster Maartje Dijkstra, die zelf afkomstig is uit Leens, waar Verhildersum gevestigd is. Of de tentoonstellingsmakers geslaagd zijn in deze opzet kunt u wellicht het beste zelf beoordelen. In ieder geval werd duidelijk dat Verhildersum beschikt over moderne tentoonstellingsmogelijkheden, met klimaatbeheersing in de tentoonstellingsruimte en modern ogende vitrines.

Helaas mochten we geen kijkje nemen in het textieldepot, dat met lijf en leden werd beschermd door de leden van de textielcommissie. Desondanks was het een interessante bijeenkomst, ook al bracht het mij niet heel veel nieuws. Toch denk ik dat het altijd goed is om dergelijke bijeenkomsten bij te wonen. Zo blijf ik altijd op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen in het veld, en kan ik bovendien in contact komen (en blijven) met collega’s.

Verhildersum Fashion Tech Maartje Dijkstra

Meer weten over dit onderwerp? Lees dan bijvoorbeeld het jaarboek 2011 van de Nederlandse Textielcommissie, met daarin veel artikelen over ‘mannequinage’.

 

Share