Goed voorbereid stonden mijn vriend en ik zaterdagmiddag aan de start van de rondleiding op de Grebbeberg bij Rhenen door Stichting de Greb. Wij hadden bedekkende kleding aangetrokken om tekenbeten te voorkomen, de veters van onze wandelschoenen waren gestrikt en in onze rugzak zaten flesjes water en broodjes. Wij hadden geluk, want ondanks de slechte weersvoorspellingen scheen de zon. Dat beloofde veel goeds. Helaas viel de maar liefst drie en een half uur durende rondleiding erg tegen. Dat het zien van een bonte specht voor mij het hoogtepunt van de wandeling was is veelbetekenend.

Er moet gezegd worden dat onze gids duidelijk veel wist over de geschiedenis van de slag om de Grebbeberg in de meidagen van 1940. Hij wist deze kennis alleen niet om te zetten in een boeiende rondleiding met veel kijkaanwijzingen en spannende verhalen. Door een gebrek aan chronologie was het verhaal moeilijk te volgen en de gids ging te weinig in op de context. In plaats daarvan verzandde hij in teveel details en vaktermen, waarover hij eindeloos uitweidde, maar die voor de leek niet erg interessant waren. Geen wonder dat de rondleiding zo ontzettend lang duurde!

Ook leken de vele citaten mij niet van toegevoegde waarde. Ten eerste is het werk van Loe de Jong inmiddels achterhaald en ten tweede vrees ik dat vrijwel niemand onthoudt wat in hoofdstuk acht van een boek van Prof. Dr. H.W. van der Doel gezegd wordt. Wanneer deelnemers aan een rondleiding dit soort dingen wilden weten zouden zij zelf wel het boek hebben gelezen.

Een rondleiding op de plek waar de geschiedenis zich afspeelde moet naar mijn idee iets toevoegen aan de kennis uit boeken. Daarbij is het verhaal ondergeschikt aan de beleving. Een rondleiding moet de geschiedenis tastbaar maken, zodat deelnemers een beter beeld krijgen van wat zich op deze plek heeft afgespeeld en het hen inspireert om meer te weten te komen over dit onderwerp. Dat alles was niet het geval op de Grebbeberg.

Kazemat rondleiding Grebbeberg Rhenen

De vraag is hoe zo’n rondleiding beter zou kunnen. Als historicus met ervaring met het geven van rondleidingen heb ik daar wel enkele ideeën over:

  1. Vermijdt vaktermen. Het lijkt een open deur, maar het is een valkuil waar je als gids snel in valt. Jij mag dan weten welke wapens werden gebruikt en wat het verschil is tussen alle rangen in het leger, de deelnemende leek weet dat niet. Leg moeilijke begrippen daarom uit als zij noodzakelijk zijn voor het verhaal, maar laat ze nog liever achterwege. Probeer je te verplaatsen in de deelnemers aan de rondleiding en maak het verhaal begrijpelijk voor iedereen.
  2. Houdt het kort. Dit betekent niet dat je als gids het verhaal moet afrafelen, maar volg de grote lijnen. Zorg dat mensen niet afhaken omdat het verhaal te lang duurt en je te lang op één plek blijft staan. Vermijdt daarom ook teveel details die niet noodzakelijk zijn om het verhaal te kunnen begrijpen. Die leiden alleen maar af en maken het verhaal moeilijker te volgen. Mochten mensen wel meer willen weten dan kunnen zij altijd vragen stellen.
  3. Vertel een chronologisch verhaal. Ingewikkelde plots zijn alleen geschikt voor romans of films. Spring als gids tijdens een rondleiding daarom niet van de hak op de tak, maar vertel een samenhangend verhaal. Chronologie helpt daarbij, omdat een verhaal dat logisch verloopt in de tijd makkelijker te volgen is voor toehoorders.
  4. Zorg dat deelnemers zich kunnen inleven. Kies bijvoorbeeld een hoofdpersoon met wie zij zich kunnen identificeren en wiens paden je kan volgen tijdens de rondleiding, indien mogelijk. Op die manier heb je ook meteen een rode draad in je verhaal.
  5. Geef kijkaanwijzingen. Vertel bijvoorbeeld niet alleen over bomen die vol metaal uit de Tweede Wereldoorlog zitten, maar laat ook zien waaraan je de kogelinslagen kan herkennen. Op die manier vertel je niet alleen een verhaal, maar laat je mensen ook anders kijken naar hun omgeving en begint de geschiedenis meer te leven.
  6. Maak het boeiend! Bij een rondleiding op een historische plek draait het om de ervaring. Zorg er als gids daarom voor dat de rondleiding een belevenis wordt die de deelnemer zich (op positieve wijze) zal herinneren. Dit kan je doen door de deelnemers mee te nemen in de loopgraven en kazematten, zodat de deelnemers een klein beetje een idee krijgen van hoe het voor de soldaten moet zijn geweest.

Mocht u zelf rondleiding willen organiseren, dan kunt u voor de samenstelling ervan ook altijd contact opnemen met mij.

Militair ereveld Grebbeberg Rhenen rondleiding

Share