Kant is hip – en dan bedoel ik niet de filosoof, maar de stof. Werd die nog niet zo lang geleden nog geassocieerd met tuttige tafelkleedjes, nu hangen de winkels vol met kanten jurkjes. Dat is ook het Textielmuseum in Tilburg niet ontgaan, dat een tentoonstelling wijdde aan de toepassing van kant in de haute couture. Meer dan veertig stukken worden tentoongesteld van onder anderen Iris van Herpen, Dior, Maison Margiela, Jean Paul Gaultier, Alberta Ferretti en Chanel. Bang voor de associatie met antiek hoeft het museum daarbij niet te zijn, want er zijn louter ontwerpen van de afgelopen jaren te bewonderen.
Toppunt van luxe
Kant is een bijzondere en enigszins decadente stof, die ooit voor puur decoratieve doeleinden werd ontwikkeld. Al zolang de stof bestaat, is het een luxeartikel. De ragfijne stof beschermt niet tegen kou en raakt snel beschadigd. Het dragen ervan was dan ook altijd uitsluitend voorbehouden aan de elite. Kant was een statussymbool, die de rijkdom toonde van de drager. Denk bijvoorbeeld aan de kanten kragen van Marten Soolmans en Oopjen Coppit, die in 1634 door Rembrandt werden geportretteerd. In sommige steden en landen werden zelfs wetten ingesteld die bepaalden wie wel en niet kant mocht dragen.
Ook de ontwerpen in de tentoonstelling The Art of Lace in het Textielmuseum zijn niet voor iedereen weggelegd. De unieke couturestukken zijn erg prijzig, doordat er heel veel tijd en werk zit in de vervaardiging ervan. Alleen al het klaarmaken van een weefgetouw voor de vervaardiging van kant kost twee personen maar liefst twee maanden!
Hoe de productie in zijn werk gaat is te zien op videobeelden en ontwerpschetsen in de tentoonstelling. Van oudsher zijn er twee varianten van kant, namelijk de kloskant en de naaldkant. Begin negentiende eeuw ontstond machinale kant, waaronder de Leavers-kant uit Calais, die centraal staat in de tentoonstelling in Tilburg. Deze is geweven en daardoor buitengewoon sterk en bestand tegen rafelen, in tegenstelling tot gebreid kant. Dit biedt eindeloos veel mogelijkheden voor de bewerking ervan, en inspireert ontwerpers steeds opnieuw tot nieuwe experimenten.
Moderne maliënkolders en houten jurk
De veelzijdigheid van de stof komt duidelijk naar voren in de tentoonstelling in het Textielmuseum. Zo is er een jasje van Maison Margiela, waarin verschillende soorten kant zijn samengevoegd tot een nieuw kledingstuk. De roze jurken van Alberta Ferretti bestaan uit verschillende lagen kant, waarop vervolgens bloemen zijn geborduurd. Zij ogen daardoor romantisch, terwijl de kledingstukken die Nicholas Ghesquière voor Louis Vuitton ontwierp eerder doen denken aan punk. Het kant is in deze kledingstukken nauwelijks nog zichtbaar, doordat ze dusdanig met metaaldraad zijn bewerkt dat er een soort moderne maliënkolders zijn ontstaan.
Ook de trouwjurk van Chanel doet nauwelijks nog aan kant denken. Hier is het Leavers-kant als bouwelement gebruikt, waarop kilo’s ruches, houten kralen en leren bloemen zijn bevestigd. Ook bij de houten jurk van Iris van Herpen, die vervaardigd is door middel van lasercuttechnieken, kun je je afvragen of er nog sprake is van kant. Er is immers niet gebruik gemaakt van traditionele technieken of grondstoffen. Het resultaat doet echter zeer zeker denken aan kant én is verbluffend mooi. Wellicht is dit de toekomst van kant.
Bijzondere stoffenstalen
Het is verleidelijk om al die mooie kledingstukken even aan te raken om de structuur van de stof te voelen, maar dat mag natuurlijk niet. Wél mogen bezoekers de stoffenstalen aanraken, die bij de beschrijving van de ontwerpen zijn aangebracht. Zo krijgen zij toch een idee van de structuur van de stof en kan de techniek van heel dichtbij worden bewonderd. Het is bijzonder dat deze stalen en ontwerpen met naam en toenaam van leveranciers in de tentoonstelling te zien zijn, omdat modehuizen dit normaliter geheim houden uit angst voor kopieën van hun werk. Pak deze kans en ga vooral kijken en voelen in het Textielmuseum.
De tentoonstelling The Art of Lace is nog tot en met 10 mei 2020 te zien in het Textielmuseum, Goirkestraat 96 in Tilburg. Kijk voor meer informatie over de tentoonstelling, openingstijden en tarieven op de website van het museum.
