Volgende week is het alweer oktober, en dat betekent dat het bijna tijd is voor de Maand van de Geschiedenis! Zoals ik eerder al schreef doe ik dit jaar als reizende reporter verslag van evenementen die tijdens deze maand worden georganiseerd. In deze blogpost geef ik jullie mijn tips voor de maand van de geschiedenis, en vertel ik waarom ik uitkijk naar deze evenementen.
1 oktober: Van korset tot papadag: over recht & vrijheid
Zoals bekend is heeft Nederland in 2019 exact honderd jaar algemeen kiesrecht voor mannen én vrouwen. Dat is iets wat we mogen vieren. Maar we wachten nog altijd op de eerste vrouwelijke premier in Nederland en de meningsverschillen tussen burgers en politici lijken groter dan ooit. Eén ding hebben we allemaal gemeen: we hebben het recht om onze stem te laten horen. Wat doen wij met ons kiesrecht? Vier jij jouw stem?
Tijdens ‘Van korset tot papadag’ wordt stilgestaan bij onze verworven rechten. Historicus Eveline van Rijswijk treedt op met een verkorte versie van haar onewomanshow ‘De première’. Theatergroep De Makkers duikt in de archieven van het Historisch Centrum Overijssel en maakt daar vervolgens een voorstelling over. Ten slotte gaat Club Cele in gesprek over vrouwenkiesrecht met onder anderen Devika Partiman van Stichting Stem op een vrouw en Monique Schuttenbeld, wethouder cultuur in Zwolle. Saillant detail: vanwege de inkomensongelijkheid betalen mannen deze avond iets meer entreegeld dan vrouwen…
1 – 31 oktober: Gevangen vrouwen
Tegenwoordig worden ongeveer 3000 vrouwen in hechtenis genomen in één van de drie Nederlandse vrouwengevangenissen. Vrouwen vormen daarmee slechts 8% van het totaal aantal mensen dat jaarlijks gevangen wordt genomen. Vrouwelijke gevangenen zijn er altijd geweest. Tijdens deze pop-up tentoonstelling in De Blokhuispoort zie je hoe de vrouwenafdeling van deze voormalige gevangenis er vroeger uitzag. Ook leer je meer over vijf vrouwen die in Leeuwarden in de cel zaten. Alleen al het gebouw is een bezoekje waard.
1 – 31 oktober: De straat op! 100 jaar vrouwenkiesrecht en activisme
Als gemeenteraadslid ben ik de feministen die vochten voor vrouwenkiesrecht en andere vrouwenrechten ontzettend dankbaar. Zonder hen zou ik mijn werk niet kunnen doen. Ik zet deze feministen en activisten dan ook graag in het zonnetje. In de centrale vestiging van de Amsterdamse Openbare Bibliotheek kun je nu meer leren over hun strijd.
De verhalen van de vrouwen en mannen die streden voor vrouwenkiesrecht staan centraal in deze tentoonstelling. Wie waren zij en waar kwam hun strijdvaardigheid en vastberadenheid vandaan? Een Virtual Reality-beleving neemt je mee naar de demonstratie voor vrouwenkiesrecht in het Amsterdam van 1916, wat mij heel bijzonder lijkt. Ook is er aandacht voor activisten voor nu. Zij blikken terug op hun collega’s van honderd jaar geleden, vertellen wat 100 jaar vrouwenkiesrecht voor hen betekent en waar zij vandaag de dag zelf voor strijden.
3 oktober: Rosa Manuslezing door Mineke Bosch
Mineke Bosch is hoogleraar moderne geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zij schreef o.a. de biografie van Aletta Jacobs en was gastconservator van de tentoonstelling Strijd! over 100 jaar vrouwenkiesrecht in het Groninger Museum. Het mag duidelijk zijn dat Bosch heel veel weet van vrouwenkiesrecht, feminisme en gendergeschiedenis. Daarover kan zij vol hartstocht vertellen. Ik raad iedereen dan ook aan om op 3 oktober naar de OBA Centraal in Amsterdam te gaan.
5 oktober: Geschiedenisfestival 2019
Al jaren wil ik een keer naar het Geschiedenisfestival in Haarlem, maar omdat de Noord-Hollandse stad niet bepaald bij mij om de hoek is komt het er steeds niet van. Deze extra lange lustrumeditie – het festival wordt al voor de vijfde keer georganiseerd – belooft veel goeds. Van negen uur ’s ochtends tot negen uur ’s avonds kun je luisteren naar vele prominente historici uit binnen- en buitenland, onder wie Geert Mak, Simon Sebag Montefiore, Herman Pleij en Jolande Withuis. Vincent Bijlo, Leoni Jansen en de Konrad Koselleck Big Band vullen de avond, met een programma waarin de geschiedenis van Haarlem centraal staat.
5 oktober: Het oude vrouwenhuis in Zwolle komt tot leven!
In een tijd waarin AOW en pensioenen nog niet bestonden hadden ouden van dagen weinig inkomen. Zeker oude, alleenstaande vrouwen hadden het niet erg breed. Zij moesten het vaak hebben van liefdadigheid en woonden in hofjes. In Zwolle stichtte de welgestelde Aleida Greve (1670-1742) zo’n hofje. Het Oude Vrouwenhuis werd bewoond van 1742 tot 1984. Tegenwoordig is het pand alleen op afspraak tijdens rondleidingen te bewonderen. Toen ik laatst in Zwolle was kon ik het vrouwenhuis dan ook niet bezoeken.
Daarom ben ik ook heel blij dat het Oude Vrouwenhuis op 5 oktober weer tot leven komt. Dienstbode Sophia Jans opent dan de deuren van het huis en bezoekers worden door oprichtster Aleida Greve rondgeleid. Tijdens de rondleiding komen de bezoekers allemaal belangrijke mensen uit de geschiedenis van het huis tegen. Dit lijkt mij dan ook een bijzondere rondleiding, die je niet snel weer zult meemaken.
6 oktober: Exclusieve rondleiding: vrouwen in de oudheid
Tijdens mijn studie geschiedenis specialiseerde ik mij in moderne geschiedenis vanaf 1815. Alleen in het propedeusejaar volgde ik een vak over Griekse en Romeinse geschiedenis, waar ik dan ook niet zo heel veel van weet. De rondleiding over vrouwen in de oudheid in het Rijksmuseum van Oudheden is de perfecte gelegenheid om de kennis over de oudheid wat bij te spijkeren.
Tijdens deze rondleiding maak je kennis met machtige godinnen, rijke Romeinse dames en geëmancipeerde Etruskische vrouwen. Dit zou je zomaar nieuwe inzichten kunnen opleveren, want vrouwen speelden een belangrijke rol in de oudheid, maar krijgen vaak niet de aandacht die zij verdienen.
6 oktober: Tödden en lapkepoepen
Mode- en textielgeschiedenis en gendergeschiedenis gaan min of meer hand in hand. Mode en textiel worden immers als typisch vrouwelijke onderwerpen gezien. Tijdens de Maand van de Geschiedenis worden dan ook voldoende evenementen georganiseerd die over deze onderwerpen gaan.
Deze lezing over ‘Tödden en lapkepoepen’ gaat over de geschiedenis van hannekemaaiers, oftewel (Duitse) trekarbeiders die vaak handelden in textiel. Velen van hen vestigden zich permanent in Nederland, en richtten hier winkels op die soms uitgroeiden tot grote winkelketens, zoals C&A. Er wordt ingegaan op een aantal familiegeschiedenissen, waaronder die van Paul van Vliet, en de rol van mannen en vrouwen binnen deze familiebedrijven en waarom Friesland een aantrekkelijk gebied was voor de Duitse textielhandelaren. Deze lezing lijkt mij vooral erg interessant voor mensen die, net als ik, Duitse roots hebben of van mode- en textielgeschiedenis houden.
10 oktober: De tas: een symbool van emancipatie
Als liefhebber van (design)tassen kom ik altijd graag in het Tassenmuseum in Amsterdam. Tijdens de Maand van de Geschiedenis organiseert het museum een rondleiding over emancipatie en powervrouwen. Aan de hand van de verhalen van tien historische en hedendaagse vrouwen ontdek je hoe tassen symbool staan voor de voortschrijdende emancipatie van de vrouw. Wist je bijvoorbeeld dat het uiterlijk en de vorm van de tas niet alleen beïnvloed zijn door verandering in de mode en vormgeving, maar dat ook sociaal-culturele ontwikkelingen hieraan hebben bijgedragen?
12 oktober: Lezing Els Kloek
Iedereen die geïnteresseerd is in gendergeschiedenis moet eens bij een lezing van Els Kloek zijn geweest. Op enthousiaste wijze vertelt zij over haar missie om vrouwen uit het verleden onder de aandacht te brengen, wat resulteerde in de (onmisbare) naslagwerken 1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis en 1001 vrouwen in de 20e eeuw.
16 oktober: Historische kledingshow
Altijd al eens front row bij een catwalk willen zitten? Grijp je kans op 16 oktober in Dwingeloo. Dan organiseert de historische vereniging Dwingels Eigen namelijk een modeshow met kleding uit hun collectie. De focus ligt daarbij op kleding uit de jaren vijftig, van chique hoeden voor de dames tot glanzende overhemden voor heren.
17 oktober: Bier brouwen voor vrouwen
Eerlijk gezegd houd ik niet zo van bier, maar dit evenement in het Hunebedcentrum in Borger lijkt mij ontzettend leuk. Tijdens deze workshop ga je namelijk actief aan de slag met geschiedenis. Je leert hoe je bier brouwt met behulp van granen, water, potten en planten. Ook is er een bierproeverij, waarbij je al proevende een tijdreis maakt van oerbier tot bier van vandaag de dag. Bier brouwen alleen voor mannen? Ik dacht het niet!
18 oktober: Lezing: de vrouwen van de Menkemaborg
De Menkemaborg is één van de mooiste bewaard gebleven borgen van Groningen. Ooit schreef ik een artikel over deze borg voor http://www.geschiedenisbeleven.nl. Ik ben daarom ook erg benieuwd naar de lezing van directeur-conservator Ida Stamhuis over de vrouwen van de Menkemaborg. Wie waren de vrouwen die in de 18de eeuw in de borg opgroeiden, woonden en werkten? Aan de hand van archiefstukken, brieven, kasboeken, portretten en voorwerpen geeft Stamhuis een inkijkje in het leven op de Menkemaborg.
24 oktober: Historisch café – Vrouw in verzet
In de geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog was lange tijd niet of nauwelijks aandacht voor vrouwen. Verzetsvrouwen waren er namelijk wel degelijk. Conventionele denkbeelden van de traditionele huisvrouw boden een perfecte dekmantel voor verzetswerk.
Tijdens dit historisch café, dat wordt georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) en Stichting Jonge Historici, kun je luisteren naar een korte lezing over het thema en een column van een jonge historicus. Ook kun je meedoen met de bevrijdingspubquiz van het NIMH. Iedereen met interesse in de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog is van harte welkom!
26 oktober: Criminele pubquiz
Denk jij alles te weten van misdaad en straf? Ken jij alle bekende criminelen en gevangenissen? Lees je veel detectives en zijn John van den Heuvel en Peter R. de Vries jouw idolen? Dan is de criminele pubquiz iets voor jou. Deze pubquiz wordt georganiseerd op historische grond, namelijk in het voormalige tweede gesticht van de Maatschappij van Weldadigheid in gevangenisdorp Veenhuizen. Tegenwoordig is hier het Nationaal Gevangenismuseum gevestigd.
De pubquiz is een triviantquiz die bestaat uit 8 rondes met vragen, muziekfragmenten, foto’s van en nog veel meer. Vorm samen met vrienden, familie, kennissen of collega’s een team en speel mee!
Meer informatie?
Kijk voor de volledige agenda, tips van andere reizende reporters en overige informatie over de evenementen op de website van de Maand van de Geschiedenis.
