Eindelijk is het officieel en mag ik het bekendmaken: ik ga de biografie van Hillegonda Buisman-Blok Wijbrandi (1876-1967) schrijven! Van wie? Ik hoor het je denken. Hillegonda Buisman-Blok Wijbrandi was in 1938-1939 de eerste vrouwelijke wethouder van Leeuwarden – en daarmee ook van heel Friesland. Daarnaast zette zij zich in voor de strijd om vrouwenkiesrecht, was zij in 1919 één van de eerste vrouwelijke gemeenteraadsleden in Nederland, en was zij actief in tal van maatschappelijke organisaties in Leeuwarden.
Al vrij snel na haar carrière raakte Buisman-Blok Wijbrandi echter in de vergetelheid. In 1958 was de Leeuwarder Courant genoodzaakt een rectificatie te plaatsen,1 omdat in het raadsverslag van de gemeente Smallingerland was beweerd dat Smallingerland de eerste vrouwelijke wethouder van Friesland leverde.2 Kennelijk was toen al vergeten dat Buisman-Blok Wijbrandi die functie al voor de Tweede Wereldoorlog had vervuld. Een decennium later werd Buisman-Blok Wijbrandi nog wel geïnterviewd, maar daarbij ging het over haar beroemde klasgenote Mata Hari en niet over haar eigen verdiensten. Die klasgenote werd door de stad Leeuwarden bovendien geëerd met een standbeeld, terwijl Buisman-Blok Wijbrandi aanzienlijk meer voor de stad heeft betekend dan de exotische danseres. Het is dan ook hoog tijd voor eerherstel. Gelukkig dacht de Leeuwarder gemeenteraad daar eveneens zo over.
Portret
“Hoe bijzonder? Vanaf vandaag hangt het portret van Hillegonda Cornelia Buisman-Blok Wijbrandi in het Stadhuis. Zij was in 1919 het allereerste vrouwelijke gemeenteraadslid van Leeuwarden.” Dat schreef de gemeente Leeuwarden op 1 augustus 2022 op het eigen instagramaccount bij een foto waarop het portret door de achterkleinzoon van Buisman-Blok Wijbrandi aan de gemeente Leeuwarden werd overhandigd. Wat de gemeente vergat erbij te vermelden was dat Buisman-Blok Wijbrandi niet alleen het eerste vrouwelijke raadslid was, maar ook de eerste vrouwelijke wethouder van Leeuwarden – en daarmee van heel Friesland.
Mineke Bosch
Degene die dit allemaal aan het rollen bracht was emeritus hoogleraar Mineke Bosch, auteur van onder meer de biografie van Aletta Jacobs en Strijd!, de catalogus bij de gelijknamige tentoonstelling in het Groninger Museum over 100 jaar vrouwenkiesrecht. Tijdens het onderzoek voor die tentoonstelling stuitte Bosch op het portret van Hillegonda Buisman-Blok Wijbrandi, dat ook te zien was in het Groninger Museum. Bij de overdracht van het schilderij aan de gemeente Leeuwarden merkte Bosch op dat dit een mooie gelegenheid was om een biografie te laten schrijven, om te voorkomen dat Buisman-Blok Wijbrandi opnieuw in de vergetelheid zou raken. Een portret van de eerste vrouwelijke wethouder ophangen is één ding, maar het is ook van belang dat mensen weten wie de geportretteerde is en wat de reden is dat dit portret in het gemeentehuis hangt.
Motie
Een paar maanden later, op 9 november 2022 om precies te zijn, nam de Leeuwarder gemeenteraad een motie aan. Daarin stelde het 25.000 euro beschikbaar voor de realisatie van een biografie over Hillegonda Buisman-Blok Wijbrandi. Reden daarvoor waren de onderbelichte rol van vrouwen uit de geschiedenis, het belang van zichtbaarheid van (vrouwelijke) rolmodellen, de betekenis die Buisman-Blok Wijbrandi in politiek opzicht had voor de gemeente Leeuwarden en het feit dat de gemeente Leeuwarden het portret van Buisman-Blok Wijbrandi in bruikleen had gekregen.
En nu is het dan eindelijk zo ver en is het onderzoek van start. Inmiddels heb ik al veel krantenartikelen, raadsverslagen en notulenboeken doorgenomen, op zoek naar waardevolle informatie. Langzaam maar zeker ontstaat zo een tijdlijn met alle details uit het leven van Buisman-Blok Wijbrandi, die als basis kan dienen voor het schrijven. Mocht je nog tips hebben voor het onderzoek, of persoonlijke herinneringen aan Hillegonda Buisman-Blok Wijbrandi willen delen, dan hoor ik het graag. Het doel is om de biografie in 2027 af te ronden.
