Wintersport bij Hirsch

Eindelijk is het zover. Vandaag beginnen de Olympische Winterspelen in Pyeongchang. De komende twee weken kunnen we genieten van skiërs, schaatsers en shorttrackers die in aerodynamische pakken door sneeuw ploeteren en over ijs glijden. Hoe anders was dat vroeger. Wie herinnert zich niet de beelden van schaatsers op buitenbanen met ouderwetse wollen mutsen en gebreide truien? Hoogste tijd om de komende weken dieper in te gaan op wintermode en wintersport bij Hirsch.

Wiener Werkstätte

Waarschijnlijk was het de Wiener Werkstätte (WW), het Oostenrijkse equivalent van de Britse arts and crafts movement, die in 1913 kleding voor wintersporten bij Hirsch introduceerde. In dat jaar organiseerde de WW een modeshow bij het modehuis, die eindigde met kleding voor wintersporten. Een journalist van het Algemeen Handelsblad beschreef deze kledingstukken als ‘flanellen sportpakken, practisch en ongegeneerd van snit met bijbehoorende puntmuts, die aan een ‘bakkertje’ deed denken.’ Op foto’s uit Het Leven zijn deze kledingstukken te zien. Het zijn pakken met wijde jassen en pofbroeken, die door middel van gehaakte of gebreide banden nauw sluiten rondom enkels en polsen.

De sportpakken van de WW waren bedoeld voor onder andere bobsleeën, rodelen en langlaufen en werden verkocht in de salon die de WW bij Hirsch had ingericht. Daarmee was Hirsch erg vroeg met de introductie van kleding voor de wintersport. De eerste Olympische Winterspelen werden pas voor het eerst in 1924 georganiseerd. Bovendien was het voor de meeste mensen in deze tijd ongebruikelijk om op vakantie te gaan, laat staan naar het buitenland. Het geeft aan dat vrouwen die klant waren genoeg tijd en geld hadden om reizen naar de bergen te ondernemen.

Skipakken in het Gemeentemuseum

Dat wintersportkleding geen eenmalige reclamestunt was blijkt uit het feit dat het Gemeentemuseum in Den Haag twee skipakken die bij Hirsch werden gekocht in de collectie heeft. Eén daarvan is van de Wiener Werkstätte. Helaas werd dat pak echter niet in 1913, maar in 1920 gekocht. Waar de kledingstukken uit 1913 hand bedrukt en kleurrijk waren volgens de beschrijvingen is het grijze pak uit 1920 dat totaal niet. Het pak bestaat uit een jasje, broek en rok (!) van donkergrijze wollen stof. Een gebreide rode muts met grijze strepen vormt het enige kleuraccent.

Het andere skipak dat bij Hirsch werd gekocht rond 1932. Dit pak, dat gemaakt is van crèmekleurige wol, bestaat uit een jasje en broek met bijbehorende gele kousen. Daarmee is het al iets moderner dan het pak uit 1920, doordat de rok achterwege is gelaten. Het jasje lijkt op een colbert en hoewel elastiek in de zoom van de broekspijpen voor bescherming tegen sneeuw en kou zorgt, lijkt dit pak niet erg warm.

Wintersport in catalogi

Ook op de pagina’s van de sportafdeling in catalogi toonde Hirsch kleding voor de wintersport. Er werd geadverteerd voor wollen vesten en pullovers, sportshawls, damesslobkousen en leren jasjes – ‘voor elke sport geschikt’. Een tekening van vrouwen met ski’s en bergen op de achtergrond illustreerde de functie van de kleding. Ook hier bleek weer dat de artikelen van Hirsch bedoeld waren voor een rijke elite, want het modehuis toonde hier ook reis- en autoplaids, hoewel de meeste Nederlanders in deze tijd nog geen auto hadden. Na 1930 toonden de catalogi weliswaar nog wel warme truien, maar aparte pagina’s voor de sportafdeling of kleding voor wintersport kwamen voor zover bekend niet meer voor. Zou dat te maken hebben met de economische crisis van de jaren dertig? Dat is een vraag waarop ik op dit moment het antwoord helaas schuldig moet blijven, maar wellicht kom ik er ooit nog achter.

Ps: helaas had ik geen rechtenvrije foto’s van de kledingstukken en catalogi van Hirsch tot mijn beschikking. Via de links in deze blogpost zijn de skipakken en foto’s van de modeshow van de Wiener Werkstätte wel te zien. Op de uitgelichte afbeelding zien jullie de Noorse skiër Thorleif Haug tijdens de eerste Olympische Winterspelen in Chamonix in 1924. Volgende week lezen jullie meer over schaatskleding bij Hirsch.

Meer weten?

Wil je meer weten over het Amsterdamse modehuis Hirsch & Cie? Lees dan mijn boek over de geschiedenis van dit modehuis, dat is verschenen bij Uitgeverij Verloren.