Het is u vast niet ontgaan. Het is dit jaar precies honderd jaar geleden dat vrouwen eindelijk het actieve kiesrecht verworven. Dit heugelijke feit werd op 9 mei jongstleden feestelijk herdacht in het Groninger Museum, waar momenteel de tentoonstelling Strijd! 100 jaar vrouwenkiesrecht te zien is. Aan de hand van vele posters, spotprenten, foto’s, vaandels en historische documenten illustreert deze tentoonstelling hoe de strijd om het vrouwenkiesrecht verliep en uiteindelijk werd beslecht.
Dat deze tentoonstelling juist in Groningen te zien is berust niet op toeval. Aletta Jacobs, hét boegbeeld van de Nederlandse vrouwenkiesrechtbeweging, is immers ooit in deze provincie geboren. Daarnaast waren ook veel andere prominente feministes van oorsprong afkomstig uit Groningen, onder wie Annette Versluys-Poelman (de eerste voorzitter van de Vereniging voor Vrouwenkiesrecht) en Betsy Bakker-Nort (één van de eerste vrouwelijke Tweede Kamerleden).
Van Breda tot Borger
De tentoonstelling laat zien dat de vrouwenkiesrechtbeweging geen actie was van een klein clubje elitevrouwen uit de grote steden, maar dat het een breed gedragen beweging was met afdelingen in het hele land. Bijzonder zijn de vele teruggevonden vaandels van verschillende afdelingen, variërend van Arnhem tot Breda en van Borger tot Voorburg, die voor het eerst sinds de grote kiesrechtdemonstratie op 18 juni 1916 in Amsterdam weer samen te zien zijn.
Mooi is ook de ‘Hall of fame’ met portretten van belangrijke feministes die een bijdrage leverden aan de strijd voor vrouwenkiesrecht. De meeste mensen kennen uiteraard Aletta Jacobs en wellicht ook Wilhelmina Drucker, maar wie kent nog Frederike van Balen-Klaar (1861-1952), Hillegonda Buisman-Blok Wybrandi (1876-1967) of Cor Kehrer-Stuart (1863-1942)? Deze portrettengalerij brengt de vele strijders voor het vrouwenkiesrecht weer onder het voetlicht en geeft de strijd zo bijna letterlijk een gezicht.
Wereldwijd fenomeen
Strijd! heeft echter niet alleen aandacht voor de ontwikkelingen in ons eigen land. De Nederlandse vrouwenkiesrechtstrijd wordt ook in een internationale context geplaatst. De vrouwenkiesrechtbeweging was namelijk een wereldwijd fenomeen, waarin de Nederlandse feministen een belangrijk aandeel hadden. Eén zaal is geheel gewijd aan deze internationale strijd. Hier zijn onder andere foto’s van internationale feministen, een bijzonder vaandel van de International Woman Suffrage Alliance uit 1911 en vrouwenkiesrechtsouvenirs te bewonderen. Het is echter nog maar de vraag of het grotere publiek deze bredere context op waarde weet te schatten. Toen ik de tentoonstelling bezocht waren er twee vrouwen die deze zaal inliepen, om hem vervolgens onmiddellijk weer te verlaten met de opmerking: ‘Deze mensen kennen we toch niet.’
Een schat die wij moeten koesteren
Slotstuk en één van de hoogtepunten van de tentoonstelling vormt het wetswijzigingsartikel, waarmee de Tweede Kamer op 9 mei 1919 instemde met vrouwenkiesrecht. Het deed mij bijna denken aan het geluksdubbeltje van Dagobert Duck, zoals het in een ronde glazen vitrine op een rood kussen stond opgesteld in het midden van een verder lege zaal. Net als het geluksdubbeltje is het vrouwenkiesrecht een schat, die wij moeten koesteren. Dat is de belangrijkste les van de tentoonstelling.
Daarnaast leert de tentoonstelling dat het verwerven van het actieve vrouwenkiesrecht niet het einde betekende van de vrouwenemancipatie. Er viel en valt nog altijd veel te winnen voor vrouwen in de politiek, en daarbuiten.
