Hoe brengen erfgoedinstellingen hun schatten (digitaal) onder de aandacht en wat kunnen zij er nog meer doen met digitalisering? Dat was de vraag die centraal stond tijdens het symposium ‘Ben ik in beeld?’ van de Erfgoedpartners, dat afgelopen maandag plaatsvond. Dit symposium werd georganiseerd ter gelegenheid van de website van de Collectie Groningen, waarop topstukken van Groninger erfgoedinstellingen bijeengebracht zijn. Ik was bij het symposium aanwezig namens het Noordelijk Scheepvaartmuseum, waar ik vrijwilliger ben, maar ik deed er ook inspiratie op voor eventuele toekomstige projecten van Haute Histoire.
Enorme onvoorspelbaarheid
De lezing van Susan Aasman leerde mij bijvoorbeeld dat digitalisering een enorme onvoorspelbaarheid met zich medebrengt. Aan de hand van een filmpje op YouTube betoogde Aasman dat het publiek een globaal geheugen creëert en nieuwe betekenissen geeft aan de geschiedenis. De beschikbaarheid van materiaal, herinneringen en herhaling spelen hierbij een belangrijke rol. Erfgoedinstellingen kunnen weliswaar objecten en verhalen online beschikbaar, vindbaar en herbruikbaar maken, en context bieden bij het materiaal, maar wat het publiek hier vervolgens mee doet ligt buiten hun macht. Digitalisering betekent dan ook dat erfgoedinstellingen de controle moeten loslaten, om daardoor (hopelijk) een groter bereik te krijgen.
Geen vervanging, maar versterking
Vervolgens sprak Gert-Jan Hospers over digitale zichtbaarheid voor regionaal erfgoed. Hij merkte op dat er veel verborgen schatten in Groningen zijn, maar dat het publiek ze wel moet weten te vinden. Volgens Hospers zijn een aantal dingen van belang bij digitalisering. Ten eerste moeten instellingen antwoord geven op de vraag welk verhaal wordt verteld voor welke doelgroep. Daarnaast vereist digitale vindbaarheid beelden, die authentiek, uniek en bekend moeten zijn. Bovendien moeten deze foto’s vrij te gebruiken zijn, omdat bezoekers anders elders op zoek gaan naar gratis foto’s. Onder erfgoedinstellingen bestaat soms de vrees dat het publiek niet meer naar de instelling zal komen wanneer de collectie digitaal beschikbaar wordt, maar volgens Hospers is deze angst nergens voor nodig. Hij betoogde dat de online collectie geen vervanging, maar juist een versterking is omdat mensen willen controleren of iets er in werkelijkheid net zo uitziet als op de website.
Bredere context
’s Middags vonden workshops plaats, waarbij dieper werd ingegaan op wat erfgoedinstellingen precies kunnen met digitalisering. Ik was onder andere aanwezig bij een workshop over ‘registreren, en dan…?’ Daarin ging het over de vraag welke keuzes instellingen maken bij registratie, en waarom. Ook werd ingegaan om de mogelijkheden om de collectie te delen op andere manieren dan op de eigen website.
Zo kunnen instellingen hun collecties onderbrengen in grotere overkoepelende organisaties, zoals Collectie Nederland en Europeana. Een voordeel hiervan is dat je al bestaande digitale infrastructuur kunt gebruiken en niet meer zelf alles hoeft uit te vinden. Belangrijker is echter nog dat de collecties in een bredere context geplaatst worden. Bovendien worden zij zichtbaarder en makkelijker vindbaar.
Augmented reality
Voor mij persoonlijk was de workshop over De Verhalen van Groningen het meest interessant en inspirerend. Dat kwam doordat in deze workshop ingegaan werd op vernieuwende technieken, waarmee nieuwe doelgroepen worden aangesproken. Zo ging het over augmented reality, waarmee dat wat verdwenen is weer zichtbaar kan worden gemaakt op bijvoorbeeld een smartphone of tablet. Op die manier kunnen toeristen, maar ook mensen uit de omgeving, de geschiedenis (nog) meer beleven dan nu het geval is. Dit is iets waar ik al langer over nadacht – hoe gaaf zou het zijn als mensen virtueel door het Hirschgebouw kunnen lopen?! – en door deze workshop zijn de plannen nog meer aangewakkerd. Hopelijk kan ik hier in de toekomst meer mee gaan doen.
